มหัศจรรย์ลำไยผลไม้มงคลทรงคุณค่า เปรียบเสมือนตามังกร ลำไยไทย ลำไยโลก
นายนเรศ ฝีปากเพราะ ผู้อำนวยการสำนักงานส่งเสริมและพัฒนาการเกษตรที่ 6 จ.เชียงใหม่ กล่าวว่า ลำไยเป็นผลไม้ที่ปลูกกันมากในแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เช่น จีน ไทย และเวียดนาม นิยมรับประทานในรูปเนื้อลำไยสด เนื้อลำไยอบแห้งสีทอง ลำไยอบแห้งทั้งเปลือกและแปรรูปต่างๆ เช่น ลำไยกระป๋อง น้ำลำไย เป็นต้น นอกจากนี้แล้วลำไย ยังเป็นผลไม้ที่มีความมหัศจรรย์เพราะมีสรรพคุณเป็นยาและเป็นผลไม้มงคลในการเพิ่มพลังชีวิต
ลำไย ภาษาจีนแมนดาริน เรียกว่า หลงเหยียน แปลว่า ตามังกร “ลำ” มาจากคำว่า “หลง” แปลว่า มังกร “ไย” มาจากคำว่า “เหยียน” แปลว่า ดวงตา ซึ่งมังกรถือว่าเป็นสัตว์ศักดิ์สิทธิ์ในวัฒนธรรมจีน โดยเชื่อกันว่าใครได้ฆ่ามังกรแล้วขอดกินเกล็ดมังกรนั้นจะเป็นผู้มีอิทธิฤทธิ์ การได้กินหัว หาง หรือกินดวงตาของมังกรนั้น เป็นการเพิ่มพลังชีวิตอย่างวิเศษ ทำให้คนจีนตั้งแต่สมัยโบราณ จึงถือธรรมเนียมว่าจะเป็นเศรษฐีหรือยาจกอย่างไร เมื่อถึงฤดูกาลลำไย ต้องกินลำไยหรือตามังกร อย่างน้อย 2 ลูก เพื่อเป็นการเพิ่มพลังชีวิตตลอดปี หลังจากนั้นจะโยนเมล็ดทั้งสองขึ้นไปบนหลังคา เชื่อว่าเป็นการส่งดวงตาของมังกรขึ้นไปเฝ้ามองระแวดระวังเภทภัยที่จะมาก้ำกลาย
ชาวจีนเชื่อว่าลำไยมีสรรพคุณเป็นยาบำรุงหัวใจและม้าม เหมาะสำหรับผู้ที่มีร่างกายอ่อนแอทรุดโทรม เช่น สตรีหลังคลอดบุตร สตรีที่มีประจำเดือนมาก คนไข้ที่เพิ่งฟื้น คนที่เบื่ออาหารหรืออาหารไม่ย่อย บำรุงเลือด ช่วยให้นอนหลับง่าย คลายความเครียดและความวิตกกังวล ตามตำราแพทย์แผนไทย ลำไยเป็นผลไม้ที่มีฤทธิ์ร้อน สรรพคุณแก้ผอมแห้ง แรงน้อย นอนไม่หลับ ขี้ลืม ใจสั่น ช่วยบรรเทาอาการท้องเสีย บำรุงร่างกาย บำรุงปราสาท บำรุงกำลังและรักษาตัวบวมในสตรีหลังคลอดบุตร เหมาะสำหรับผู้ที่มีปัญหานอนไม่หลับ ใจสั่น ผู้ที่มีร่างกายอ่อนแอเป็นเวลานาน กระเพาะไม่ค่อยดี มีอาการท้องอืดท้องเฟ้อ ท้องเสีย อาหารไม่ย่อย ฝ้าบนลิ้นสีขาวและหนา
นอกจากนี้ ลำไยยังเป็นแหล่งพลังงานที่สำคัญเนื่องจากมีน้ำตาลรีดิวซ์ โปรตีนและคาร์โบไฮเดรทเป็นส่วนประกอบหลัก โดยลำไยพันธุ์สีชมพู มีปริมาณโปรตีนและน้ำตาลมากที่สุดคือ 8.5 กรัม/กิโลกรัม และ 52.4 กรัม/กิโลกรัม ลำไยพันธุ์อีดอ มีปริมาณคาร์โบไฮเดรทมากที่สุด คือ 885.2 กรัม/กิโลกรัม สรรพคุณทางการแพทย์ ในผลลำไยมีสารออกฤทธิ์ทางในกลุ่มของสารประกอบแทนนิน ชนิดแกลโลแทนนิน คือ กรดเอลลาจิค ในปริมาณที่สูง ซึ่งเป็นสารที่มีความสามารถในการต้านอนุมูลอิสระสูง และยังมีคุณสมบัติในการกระตุ้นการแบ่งตัวของเซลล์มะเร็งเป็นกลไกที่เซลล์มะเร็งถูกเร่งให้แก่เร็วขึ้นและตายด้วยตัวเองโดยไม่มีผลกับเซลล์ปกติ สารสกัดจากเนื้อลำไยอบแห้งหรือเมล็ดลำไยแห้ง มีคุณสมบัติในการเหนี่ยวนำการตายของมะเร็งในลำไส้ใหญ่และเมล็ดลำไย ยังมีสารโพลีฟีนอลคือเอลาจิคและเคอร์ซิทิน สามารถป้องกันการเสื่อมสลายของกระดูกและเนื้อเยื่อ ซึ่งเป็นสาเหตุของอาการปวดข้อเข่า ข้อเขาเสื่อม กล้ามเนื้ออักเสบ ช่วยลดการหดตัวของหลอดเลือดที่ถูกกระตุ้นด้วยเนอร์อีพิเนฟริน (norepinephrine)และสารสกัดจากเมล็ดลำไย ยังสามารถยับยั้งเชื้อมาเลเรียได้ด้วย
นอกจากนี้ ยังพบสารในกลุ่ม Lignin และ polysaccharides ซึ่งมีฤทธิ์ต้านมะเร็ง กระตุ้นภูมิคุ้มกันฤทธิ์ต้านเชื้อแบคทีเรียและต้านเชื้อรา Candida glabrata ด้วย พบอีกว่าแทนนิน ยังมีประโยชน์ในการบรรเทาอาการท้องเสียหรือท้องเดิน โดยแทนนินจะจับกับโปรตีนของเชื้อโรคทำให้เชื้อไม่สามารถทำอันตรายกับร่างกายได้
สรรพคุณลำไยตามตำราแพทย์แผนโบราณ มีการนำเอาส่วนประกอบต่างๆของลำไยมาใช้เป็นยา ได้แก่
ราก – ต้มกินแก้เสมหะมาก , รากสดต้มกับน้ำตาลกรวด ดื่มแต่น้ำ เป็นยากระจายเลือด แก้ช้ำในพลัดตกหกล้ม , รากแห้งต้มกับน้ำ ดื่มแก้อาเจียน วิงเวียนศีรษะ อ่อนเพลีย แก้อาการตกขาว ขับพยาธิเส้นด้าย
ใบ – มีคุณสมบัติเป็นกลาง รสออกหวาน จืดเล็กน้อย มีสรรพคุณแก้หวัด มาลาเรีย ริดสีดวง
ดอก – สรรพคุณแก้นิ่ว ขับหนองต่างๆ
เปลือกผล – มีคุณสมบัติร้อน รสออกหวาน สรรพคุณแก้มึนหัว ทำให้ตาสว่าง ใช้ทาแผลที่โดนน้ำร้อนลวก ช่วยไม่ให้ปวดแผลและไม่เกิดแผลเป็น
เนื้อผลสด – มีคุณสมบัติร้อน รสออกหวาน สรรพคุณแก้ผอมแห้ง แรงน้อย นอนไม่หลับ ขี้ลืม ใจสั่น บำรุงร่างกาย บำรุงประสาท บำรุงหัวใจ ช่วยซ่อมแซมส่วนที่สึกหรอ บำรุงกำลังและรักษาอาการตัวบวมในสตรีหลังคลอดบุตร
เมล็ด – รสฝาด สรรพคุณแก้ปวด ขับปัสสาวะ ห้ามเลือด รักษาเกลื้อน นำเมล็ดตากแห้ง บดเป็นผงใช้ทาภายนอกแก้แผลเน่าเปื่อย คันหรือแผลเรื้อรังที่มีหนอง ช่วยรักษาเกลื้อน ใช้ห้ามเลือด
ตำรับยา
แก้หวัด – เนื้อลำไย 10-15 กรัม ต้มดื่มต่างน้ำชา
ยาบำรุง – เนื้อลำไยพอประมาณดองเหล้าทิ้งไว้ 10 วัน ดื่มครั้งละ 1-2 ช้อนโต๊ะ
ยาบำรุงเลือด – เนื้อลำไย 30 กรัมต่อน้ำตาลกรวด 3 กรัม ตุ๋นในภาชนะดินเคลือบ ดื่มครั้งละ 1 ช้อนโต๊ะ
ยาแก้ท้องเสีย – นำเนื้อลำไยตากแห้ง 14 เมล็ดและขิงหั่นบางๆต้มให้เดือด
ขับปัสสาวะ – ทุบเมล็ดลำไยให้แตก นำมาต้มดื่มต่างน้ำ
อุจจาระเป็นเลือด – บดเมล็ดลำไยเป็นผง กินตอนท้องว่าง วันละ 2-3 ครั้ง
กระเพาะอาหารหรือลำไส้อักเสบ – คั่วเมล็ดลำไยให้แห้ง แล้วบดเป็นผง ชงดื่มวันละ 15-20 กรัม
กลาก – นำเมล็ดลำไยบดผสมกับน้ำส้มสายชูพอเป็นแป้งเปียก ทาผิวหนังบริเวณที่มีอาการ
วิธีรับประทานลำไยไม่ให้เกิดอาการร้อนใน
1. ควรรับประทานควบคู่ไปกับผลไม้ที่มีรสเย็น เช่น มังคุด ชมพู่ กระท้อน แตงโม แตงไทย แคนตาลูป ลางสาด สับปะรด ส้มโอ แก้วมังกร แอปเปิล สาลี่
2. ดื่มน้ำเกลือตามลงไป เพื่อป้องกันอาการร้อนใน สูตรน้ำเกลือที่ใช้ดื่มประกอบด้วย น้ำเปล่า 1 แก้ว เกลือ ครึ่งช้อนชา ละลายให้เข้ากัน
3. แช่ลำไยทั้งเปลือกในน้ำเกลือ 3-5 นาที
จากการประชุมคณะทำงานสำรวจข้อมูลไม้ผลเศรษฐกิจภาคเหนือ ครั้งที่ 3 ปี 2562 เมื่อวันที่ 7 พฤษภาคม 2562 ที่ผ่านมา ณ สำนักงานส่งเสริมและพัฒนาการเกษตรที่ 6 จ.เชียงใหม่ ได้ประมาณการลำไย 8 จังหวัดภาคเหนือ ดังนี้ คือ
– เนื้อที่ยืนต้น 868,059 ไร่ (ในฤดู 611,877 ไร่ ,นอกฤดู 256,182 ไร่)
– เนื้อที่ให้ผล 850,807 ไร่(ในฤดู 594,625 ไร่ ,นอกฤดู 256,182 ไร่)
– ผลผลิต 624,321 ตัน(ในฤดู 341,028 ตัน ,นอกฤดู 283,293 ตัน) โดยผลผลิตในภาพรวมทั้งในฤดูและนอกฤดู ปี 2562 จะน้อยกว่าปี 2561 ประมาณ 51,228 ตัน หรือ 7.58 % เนื่องจากสภาพอากาศที่เปลี่ยนแปลง
และผลผลิตลำไยใน 8 จังหวัดภาคเหนือ จะเริ่มเก็บเกี่ยวและออกสู่ตลาดตั่งแต่เดือนกรกฎาคมเป็นต้นไป ปีนี้ผลผลิตลำไยจะออกสู่ตลาดลดน้อยลง ขอเชิญชวนทุกๆท่าน อย่าพลาดได้ลองลิ้มชิมรสลำไยไทย ลำไยโลก ที่ทรงคุณค่าทางโภชนาการและมีสรรพคุณเป็นยา รวมทั้งเป็นผลไม้มงคลแห่งชีวิต อีกทั้งได้ช่วยเกษตรกรชาวสวนลำไยให้มีความมั่นคงยั่งยืนในอาชีพและรายได้ต่อไป.
ทรงวุฒิ ทับทอง
