พะเยา ชาวบ้านร่องไฮสืบทอดตีมีดโบราณกว่า 100 ปี สร้างรายได้
ชาวบ้าน “ชุมชนบ้านร่องไฮ” ยังคงสืบสานวิถีชุมชน ทำการผลิตมีดทำมือ ซึ่งถือ เป็นสินค้าOTOP แถวหน้าของจังหวัดพะเยา ที่ในอดีตทำกันทั้งหมู่บ้านกว่า 200 หลังคาเรือน มานานนับร้อยปี ปัจจุบันเริ่มหาได้น้อยลงเนื่องจากมีเทคโลยีที่ทันสมัยขึ้น ซึ่งการทำมีดด้วยมือดังกล่าวได้มีการถ่ายทอดฝีมือกันแบบรุ่นต่อรุ่น ส่งขายทั่วประเทศ ล่าสุดยังคงส่งเสริมให้ลูกหลานได้ทำกันเพื่อสืบทอดศิลปะการทำมีดด้วยมือ ซึ่งถือเป็นศิลปและเอกลักษณ์อย่างหนึ่งของชาวบ้านร่องไฮแห่งนี้
นายสมบูรณ์ กันทะวัง ชายอายุ 68 ปี อยู่บ้านเลขที่ 92/2 หมู่ 1 บ้านร่องไฮ ต.แม่ใส อ.เมืองพะเยา หรือสล่าบุญ หนึ่งในสล่าตีมีดบ้านร่องไฮ ต่างช่วยกันตีมีด ที่ใช้วิธีการตีมีด ด้วยวิธีการแบบชาวบ้านหรือแบบโบราณที่ใช้แรงงานคนในการตีมีด ซึ่งผู้คนในบ้านร่องไฮ ต.แม่ใส อ.เมืองพะเยา ต่างมีการทำอาชีพนี้กันอย่างแพร่หลายมา เป็นเพียงหมู่บ้านเดียวของจังหวัดพะเยา ที่ยึดอาชีพ “ตีมีด” กันมาอย่างยาวนานนับร้อยปี มีการสืบทอดฝีมือตีมีดกันแบบรุ่นต่อรุ่น และทุกวันนี้ คนบ้านร่องไฮ ก็ยังคงผลิตมีด ที่จำเป็นต้องใช้กันทุกครัวเรือน ส่งขายทั่วประเทศ มีลูกค้าสั่งทำ-มาซื้อถึงที่ตลอดทั้งปี
นายสมบูรณ์ กันทะวัง หรือสล่าบุญ หนึ่งในสล่าตีมีดฝีมือดีบ้านร่องไฮ กล่าวว่า คนชุมชนบ้านร่องไฮ อดีตมีอาชีพรับจ้างตีมีดมานานกว่าร้อยปีแล้วตั้งแต่สมัยปู่ ย่า ตา ยาย สืบทอดกันมาถึงรุ่นพ่อ จนถึงรุ่นตน นับเป็นรุ่นที่ 3 และกำลังถ่ายทอดวิชาให้กับลูกชายเป็นรุ่นที่ 4 ซึ่ง บ้านร่องไฮ เป็นเพียงหมู่บ้านเดียวของพะเยา ที่คนในชุมชนแต่ละครอบครัว ยังทำอาชีพรับตีมีด หรือรับจ้างตีมีดกันทั้งหมู่บ้าน จนเป็นที่รู้จักไปทั่วทั้งใน และต่างจังหวัด ที่สำคัญมีดที่สล่าหรือช่างตีมีด บ้านร่องไฮ แต่ละคนทำนั้น จะมีรูปแบบกันการตีมีดคนละแบบ ซึ่งมีไม่ตำกว่า 10 รูปแบบ และมีสัญลักษณ์กันคนละอย่าง ซึ่งทั้งหมดบ่งบอกถึงคุณภาพที่ผลิต เพราะใช้เหล็กอย่างดี เช่น เหล็กแหนบ หรือเหล็กที่แข็ง ใช้ทำมีด รวมทั้งใช้แรงคนทำด้วยมือล้วนๆ โดยมีดที่ทำไปจะถูกการันตีทุกเล่ม
สำหรับขั้นตอนการทำมีด ขั้นแรกเตรียมหาเหล็ก โดยส่วนมากจะใช้เหล็กแหนบรถยนต์ที่สั่งมาจากกรุงเทพ หลังจากนั้นก็นำไปเข้าเตาเผาให้ร้อน แล้วผ่าครึ่งก่อนตีเป็นมีด โดยออกแบบ มีด ว่าจะตีรูปแบบไหน เมื่อตีเสร็จก็จะทำการตบแต่ง ตอกโค๊ดของสล่า หรือช่างตีมีดไว้เป็นสัญลักษณ์
บ่งบอกเพื่อรับประกันคุณภาพ ซึ่งหากไม่ดีก็สามารถเปลี่ยนได้ โดยมีดที่ทำแล้วจะมีราคาตั้งแต่ 100 บาท จนถึงหลายร้อยบาท หากสั่งทำพิเศษ เช่น มีดดาบ ราคาจะแพงหลักพันบาทขึ้นไป การทำมีดแต่ละหลังคาเรือนในชุมชนบ้านร่องไฮนั้น จะตีมีดได้ วันละประมาณ 10-20 เล่ม หรือมากกว่า เมื่อทำเสร็จแล้วจะมีพ่อค้าแม่ค้ามารับซื้อเอาไปขายอีกที หรือก็จะมีงานสั่งเข้ามาอย่างต่อเนื่อง
สัมภาษณ์…นายสมบูรณ์ กันทะวัง ชายอายุ 68 ปี อยู่บ้านเลขที่ 92/2 หมู่ 1บ้านร่องไฮ ต.แม่ใส อ.เมืองพะเยา หรือสล่าบุญ
