พะเยา ประเพณีกินแกงขี้เหล็กห้าเป็ง เชื่อเป็นยาอายุวัฒนะ
ผู้สื่อข่าวได้ติดตามประเพณีกินแกงผักขี้เหล็กเดือน 5 เป็ง หรือเดือน5 ออก 15ค่ำ ซึ่งเป็นงานประเพณีกินแกงผักขี้เหล็ก ของชุมชนวัดลี ต.เวียง อ.เมือง จ.พะเยา ในการทำแกงขี้เหล็กขึ้นเพื่อให้ได้กันในวันเดือน 5 เป็ง ของทุกๆ ปี ซึ่งเป็นวันสำคัญของชาวเหนือล้านนา
แกงผักขี้เหล็ก นั้นมีส่วนผสมสารอาหารที่สำคัญมีทั้งเนื้อปลา เนื้อหมู มะเขือเทศ และผักอื่นที่มีสารอาหารครบถ้วน เมื่อรับประทานแล้วเชื่อว่าร่างกายแข็งแรงสมบูรณ์ภายใน1 ปี ขอให้ได้ทานแกงผักขี้เหล็กหนึ่งครั้งทำให้สุขภาพดี ซึ่งได้ปฏิบัติสืบทอดกันมานานหลายชั่วอายุคน โดยคนโบราณเชื่อกันว่าหากได้รับประทานแกงขี้เหล็กแล้วจะทำให้ร่างกายแข็งแรงสมบูรณ์ตามชื่อของขี้เหล็ก จึงได้ปฏิบัติสืบทอดกันมาจนถึงปัจจุบัน
ขณะที่นางศิริวรรณ จันทร์อ่อน กล่าวว่า ประเพณีเดือนห้าเป็งจะมีการกินแกงผักขี้เหล็ก ซึ่งในหนึ่งปีมีเพียงครั้งเดียว จะพากันมาช่วยกันแกงผักขี้เหล็ก จึงถือว่างานประเพณีเดือนห้าเป็งต้องเป็นงานประเพณีกินแกงขี้เหล็กด้วย ซึ่งเป็นแห่งเดียวของจังหวัดพะเยา ที่จะทำแกงขี้เหล็กแจกจ่ายให้ประชาชน กินเพื่อเป็นความเชื่อว่าจะเป็นศิริมงคลและปราศจากโรคภัยไข้เจ็บ ซึ่งใน 1 ปี จะมีเพียงครั้งเดียว
สำหรับการทำแกงขี้เหล็กตามประเพณีกินแกงขี้เหล็กชุมชนวัดลี โดยเริ่มจากเก็บยอดขี้เหล็ก นำมารวมกันจำนวนหลายร้อยกิโลกรัม หรือพอประมาณแกงให้ได้ไม่ต่ำกว่า 20 หม้อแกงขนาดใหญ่ หลังจากนั้นจะนำไปแจก ได้รับประทานกันทุกคน เพื่อเป็นศิริมงคลด้วย ส่วนผสมการแกงผักขี้เหล็ก เมื่อได้ยอดผักขี้เหล็กมาก็จะทำการคัด และมัดเป็นขนาดพอดี แล้วนำไปลวกด้วยน้ำร้อน แช่ค้างคืนไว้ในน้ำซาวข้าว บรรจุโอ่งมังกร หลังจากนั้นเอามาล้างน้ำสะอาดก่อนนำมาสับให้ละเอียด และที่ขาดไม่ได้ก็คือ เนื้อปลาสดๆ เอาแต่เนื้อปลา จะเน้นเนื้อปลาที่มีเกล็ดเท่านั้น นำมาคั่ว ผสมกับเครื่องปรุง มีข้าวคั่ว พริก เกลือ น้ำปลา ผักต่างๆ ใส่หม้อแกงต้มให้เดือดแล้วเอาขี้เหล็กใส่
